Razbijanje jedinstva Mitropolije

U Crnoj Gori, kao i u drugim oblastima Jugoslavije, posle Drugog svetskog rata, država je bila iznad Crkve, ideologija iznad vere, a politika iznad prava. U takvim odnosima, nosioci državno-ideološko-političke moći nametali su ideju o mogućem osnivanju nekakve zasebne crkvene organizacije samo za područje Crne Gore, organizacije kojom bi se potisnula Srpska pravoslavna crkva sa ovog svog organskog, kanonskog područja.

Te i takve ideje nametane su i korišćene u svrhu eventualne ucene i mogućeg suzbijanja uticaja Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.

Tako, kada je vikar patrijarha srpskog, episkop budimljanski Andrej, 13. novembra 1959. godine otišao na razgovor sa predsednikom Narodne skupštine NR Crne Gore Blažom Jovanovićem i predsednikom Verske komisije u ovoj republici Milanom Vukasovićem da ispita mogućnosti povratka na svoju dužnost proganjanog i politički osuđenog mitropolita crnogorsko-primorskog Arsenija (Bradvarevića), Vukasović je zapretio: "Ako nam Sabor nametne Arsenija, biće kao u Makedoniji." Što znači - ako Sveti arhijerejski sabor SPC bude insistirao na povratku mitropolita Arsenija na Cetinje, da će se i u ovoj jugoslovenskoj federalnoj jedinici krenuti putem kojim se išlo u NR Makedoniji, traženjem crkvene autonomije, što je kasnije preraslo i u zahtev za autokefalnošću.

ZAPRETILO se Crkvi razbijanjem njenog jedinstva na ovom području i kada se ona usprotivila rušenju Njegoševe kapele na Lovćenu. Nakon što su se najviše crkveno telo (Sveti arhijerejski sabor) i drugi crkveni organi sasvim jasno i izričito izjasnili protiv rušenja pravoslavnog hrama na Lovćenu i nakon što je Sveti arhijerejski sinod, krajem aprila 1969. godine, uputio pismo predsedniku SFRJ Josipu Brozu Titu, s molbom da se "uzmu u zaštitu prava i svetinje Srpske pravoslavne crkve", patrijarh German je pozvan, nekoliko dana kasnije, 5. maja 1969. godine, na razgovor u Versku komisiju pri Saveznoj vladi.

Tadašnji predsednik ove komisije Milo Jovićević zapretio je upravo time, rekavši da zbog "kampanje" koju Srpska pravoslavna crkva vodi da bi se sprečilo rušenje Njegoševe kapele na Lovćenu (njenog hrama), "nije isključeno da pitanje autokefalne crkve postane aktuelno i u Crnoj Gori".

U VREME kada je počeo raspad Jugoslavije, oglasile su se saparatne i secesionističke snage i u Crnoj Gori. Oni koji su se zalagali za odvajanje Crne Gore od Srbije išli su i na razbijanje jedinstva Crkve. Nametana je ideja o osnivanju "autokefalne crnogorske pravoslavne crkve". Jer, kroz težnju za proklamovanjem autokefalnosti Crkve u Crnoj Gori, proklamovana je težnja za nezavisnošću Crne Gore. Tako, nedeljnik "Monitor", koje se pojavio 1990. godine i koji je u to vreme otvoreno zagovarao opciju tada najjače secesionističke stranke Liberalnog saveza Crne Gore, gotovo u svakom broju imao je tekstove ili pisma čitalaca u kojima se zagovaralo osnivanje autokefalne crkve kao poluge nezavisne države.

Na osnovu takvog prezentovanja stavova, videlo se da su zahtevi za autokefalnost Crkve u Crnoj Gori primarno političko pitanje, u službi državne samostalnosti. I samo takvo poimanje pokazuje da crnogorski autokefalisti nisu dovoljno upućeni u život, kanone i organizaciju Pravoslavne crkve, za koju su državne granice irelevantne. Vera je stavljana u službu politike. Indifirentnost prema pravoslavnoj veri pokazao je i sam tadašnji predsednik Liberalnog saveza Crne Gore Slavko Perović, koji je za sebe rekao da je ateista.

USLED takvih pokušaja da se naruši jedinstvo Crkve na području Crne Gore, sveštenstvo Mitropolije crnogorsko-primorske izdaje sledeće saopštenje:

"Sveštenstvo Mitropolije crnogorsko-primorske oba reda, sa svojim eparhijskim arhijerejima, na molitvenom i bratskom saboru, održanom 17. septembra 1990. godine u manastiru Reževići, donijelo je jednoglasnu odluku - da nepokolebljivo slijedi put Svetosavskog zavjeta i jedinstva Srpske pravoslavne crkve.

Osuđujemo svaki pokušaj izvjesnih grupa i partija, koje nastoje da razbiju duhovno i kanonsko jedinstvo bića Srpske pravoslavne crkve u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.

Mitropolija crnogorsko-primorska, kao neodvojivi dio Srpske pravoslavne crkve i brižna majka, poziva svoja duhovna čeda da sačuvaju jedinstvo svoje crkve i tako ostanu vjerni amanetu svojih predaka, jer svaki pokušaj razbijanja jedinstva nije ništa drugo nego nastavak zavjere protiv srpstva i pravoslavlja."

Ispod ovog teksta bila su 33 potpisa.

POBORNICI "autokefalne crnogorske pravoslavne crkve" obično su koristili važne događaje, kada se okupi veliki broj vernika, novinara i gostiju iz zemlje i sveta, da bi promovisali ono za šta se zalažu i da bi se za njih čulo.

Tako, prilikom centralne proslave 300-godišnjice Seobe Srba (1690) pri Mitropoliji crnogorsko-primorskoj, 24. juna 1990. godine, grupa mladića prekinula je svetu arhijerejsku liturgiju na Cetinju, protestujući protiv prisustva srpskih arhijereja. Takođe, u proleće sledeće 1991. godine, prilikom krštenja 200 Srba izbeglih iz Albanije, taj svečani čin prekinuo je izvesni Điko Đikanović...

Povodom ovakvih događanja oglasilo se i sveštenstvo Eparhije banatske, koje je izdalo saopštenje s rečima da je sastav crnogorstvujuščih autokefalista u najmanju ruku "neobičan". Jer su među njima pripadnici islamske i rimokatoličke vere, bivši razvlašćeni i propali komunisti i penzioneri. "Vernika nema i nikada ih među njima nije ni bilo", kaže se.

ZANIMLjIV je još jedan detalj iz tog perioda - većina članova samozvanog inicijativnog odbora za osnivanje "autokefalne crnogorske crkve" se u knjizi "Ko je ko u Crnoj Gori" izjasnila da su ateisti.

Sveštenstvo iz Banata pita: "Kako bi se osećala Islamska verska zajednica Jugoslavije da joj pravoslavni ljudi iz Crne Gore traže osnivanje Islamske verske zajednice i postavljanje reis-ul-uleme za Crnu Goru? Ili, kako bi se osećala Rimokatolička crkva u Jugoslaviji da joj ti isti pravoslavni ljudi traže osnivanje katoličke provincije Crne Gore i postavljanje primasa crnogorskog i kardinala titogradskog?" Na to se, ipak, stišavajućim tonom dodaje: "Prirodno, ove verske organizacije nisu krive za sulude ideje pojedinaca, ali nas čudi da nijednom rečju ne osudiše ovakvu akciju."

NAPAD NA SVETOG PETRA CETINjSKOG

FIZIČKI nasrtaji takozvanih autokefalista na Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori postali su uobičajena pojava u Crnoj Gori, naročito na Cetinju. Tako je, na dan slave Cetinjskog manastira, koji proslavlja svog zaštitnika Svetog Petra Cetinjskog, 31. oktobra 1992. godine, dok je nakon liturgije rezan slavski kolač, grupa crnogorskih obesnih mladića, bezbožnika, kamenicama i drugim predmetima porazbijala je prozore na crkvi i nasrnula na crkvenu zastavu nad manastirom.

Sutra: Samozvani autokefalni poglavar