IŠLI PO LEKOVE "KOD SPASITELJA": U zgradi prve apoteke u Vršcu otvorena postavka posvećena farmaciji

KAKO su se nekada pravili lekovi, gde su se čuvali i kako je izgledao prodajni i radni prostor apotekara - sve to se može videti u prvoj stalnoj muzejskoj postavci u Srbiji, koja je posvećena istoriji farmacije.

Foto J. J. Baljak

Ova izložba jedinstvena je i po tome što je priređena u autentičnom prostoru prve apoteke u Vršcu, osnovane davne 1784. godine u zgradi koju danas zovu "Apoteka na stepenicama", a koja već pet decenija predstavlja depandans Gradskog muzeja.

Ovo reprezentativno zdanje iz 18. veka jedno je od retkih u našoj zemlji, ako ne i jedino, koje je opstalo više od dva veka, a da mu nije promenjen ni prvobitni izgled, ni namena. Istina, tu se od 1971. više ne proizvode i ne prodaju lekovi i drugi farmaceutski proizvodi, ali se zato kao muzejski eksponati čuvaju brojni raritetni predmeti, laboratorijski pribor, stara dokumentacija i originalni nameštaj, koji su tu ostali kao zaostavština svih sedmoro vlasnika apoteke.

Donedavno je samo mali deo tog ogromnog arhivskog materijala bio dostupan javnosti, a u novoj postavci, koja se nalazi u čak pet prostorija, uključujući i polutavan, detaljno je prikazano kako je tekao proces od biljke do tablete u periodu od 18. veka do kraja Drugog svetskog rata, kada su sve privatne apoteke postale narodne.

Foto: БРЕНД Рекламни натпис најпродаваније козметичке линије из 19. века, Фото Ј. Ј. Баљак

POGLEDAJ GALERIJU

- Ovo je jedinstvena apoteka-muzej u Srbiji - ističe, u razgovoru za "Novosti", autorka izložbe Ljiljana Bakić.

- U prvom delu se nalazi autentični prodajni prostor, tzv. oficina, sa masivnim mobilijarom iz 19. veka, starom metalnom kasom i apotekarskom vagom. U drugom segmentu su prikazani različiti proizvodi ove apoteke, koji su se u najvećoj meri ručno pravili od biljnih sirovina. Zatim slede laboratorija i apotekarska radna soba, iz koje se dalje penje na polutavan, koji je korišćen za sušenje bilja i pripremu biljnih sirovina.

Tu su se spravljali najrazličitiji lekovi, kozmetički preparati, medicinska vina i eliksiri, kao i tada veoma popularni brkomazi. A ono po čemu je ova vršačka apoteka, koja se zvala "Kod spasitelja", bila poznata i van granica tadašnje austrougarske Vojvodine je kozmetička linija za žene "Doktor Filipon", koju je pravio pretposlednji vlasnik Bela Kihler.

- Specifično je to što su Vrščani još u 19. veku imali neku vrstu brenda, koji  su svuda reklamirali. Takođe, davali su i mogućnost porudžbine pouzećem, o čemu nam svedoče sačuvane dopisnice, koje su bile ispisane na srpskom, nemačkom i mađarskom jeziku - objašnjava Bakićeva i dodaje da će na specifičnom stepeništu, kojim se direktno sa ulice ulazi u zgradu, ponovo biti oslikana reklama ove kozmetičke linije, baš kao što je to bilo u Kihlerovo vreme.

Dok nisu postali ugledni članovi društva, prvi apotekari su, kao prosvetitelji, imali težak zadatak da uvere stanovništvo u sve prednosti potpuno drugačijeg načina lečenja od onog na koji su navikli. Jer, trebalo je pijavice i razne bajalice zameniti tabletama i sirupima, koje su nedeljama predano i temeljno pravili u svojim dobro opremljenim laboratorijama. Zato je njihov rad bio strogo kontrolisan, na osnovu prvog zakona o zdravstvu, koji je donela Marija Terezija, a morali su da vode i posebne knjige opojnih droga i otrova.

- Apotekari su bili veoma obrazovani ljudi, a Vrščani su škole najpre izučavali u Beču, Budimpešti i Pragu. Otud su u svom radu koristili stare merne jedinice po bečkom sistemu, koje su se razlikovale od onih koje su koristili građani - objašnjava naša sagovornica. - U svojoj kolekciji imamo jedinstven set metalnih tegova u obliku zarubljene piramide, sa tim merama, koji datira još iz 18. veka. Iz tog perioda čuvamo i stare vage, brojne apotekarske posude, kao i spravu za ručno pravljenje lekova.

Najveći deo eksponata sadašnje postavke zatečen je u samoj apoteci, nešto je sakupio osnivač vršačkog muzeja Feliks Mileker, a nešto su donirale druge apoteke i pojedinci, poput dr Mihajla Stanivukovića, koji se bavio istorijom vršačkog zdravstva.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije