"KARAĐORĐE" POKRENUO FILMSKU ISTORIJU: Kinoteka danas obeležava 110 godina od početka srpske kinematografije
JUGOSLOVENSKA kinoteka obeležiće 110 godina srpske kinematografije filmskim programom i predavanjem Aleksandra Erdeljanovića, danas, u Muzeju kinoteke (od 18 časova), što je i datum prve filmske projekcije u svetu, koju su braća Limijer priredila 1895. u Parizu.
Foto Kinoteka
- Slavimo 110 godina od prvog srpskog igranog filma "Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa" i početka organizovane filmske produkcije u Srba, koju je započeo prvi srpski producent Svetozar Botorić - najavio je upravnik Arhiva kinoteke Aleksandar Erdeljenović.
U autorskom tekstu posvećenom ovom velikom jubileju, on je podsetio da je kinematografija, kao izum kraja 19. i početka 20. veka, rano prigrljena na Balkanu i u jugoistočnoj Evropi.
Foto Kinoteka
- Ako je Mađarska, sa preko pet stotina ostvarenja u nemom periodu, sa organizovanom proizvodnjom igranih filmova započela 1912, Bugarska tri godine kasnije, a Hrvatska kao deo dvojne monarhije tek 1917, bilo je pravo čudo da je agrarna Srbija još 1911. godine snimila prva dva domaća, ali i balkanska, igrana filma.
"Ulrih Celjski i Vladislav Hunjadi" je, po rečima Erdeljanovića, hronološki bio prvi srpski igrani film, ali s obzirom na to da je premijerno prikazan tek 30. novembra 1911, on se u našoj filmskoj istoriografiji vodi kao drugi. Oba potpisuje čuveni glumac Čiča Ilija Stanojević.
Foto Kinoteka
- "Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa" sniman je tokom jula i avgusta iste godine, imao je premijernu novinarsku projekciju 23. oktobra 1911. u hotelu "Pariz", pa se zbog toga i zvanično vodi kao prvi srpski, a ujedno je i prvi balkanski igrani film - objašnjava upravnik Arhiva Kinoteke.
Vlasnik hotela "Pariz" (koji se nalazio na Terazijama), pripadnik ondašnje trgovačke i poslovne elite, Svetozar Botorić, još od prvih godina 20. veka iznajmljivao je jednu od sala hotela putujućim kinematografima. Na istom mestu, 1908, otvorio je prvi stalni bioskop u Srbiji "Grand bioskop pozorište", postao zastupnik tadašnje najveće filmske kuće "Braća Pate" iz Pariza, a potom se i sam aktivno posvetio filmskoj proizvodnji. Botorić je došao na ideju o pravljenju "čisto srpskih filmova" koji bi se, preko "Braće Pate" distribuirali po svetu. Sredinom 1911. u Beograd je stigao Luj de Beri, snimatelj većine srpskih filmova, pa i "Karađorđa" i "Hunjadija..."
Foto Kinoteka
- "Karađorđe" je snimljen u Beogradu i okolini. Eksterijeri su snimani na obalama Dunava i Save (pre svega na Adi Ciganliji), Kalemegdanskoj tvrđavi, Topčideru i na Banjičkom polju. Za enterijere je poslužilo dvorište hotela "Pariz" (prostor današnjeg Bezistana), gde su prenete kulise i scenografija iz Narodnog pozorišta - objašnjava Erdeljanović.
Prvi srpski igrani film netragom je nestao krajem dvadesetih godina prošlog veka, da bi, posle višedecenijskog traganja, bio pronađen 2003. godine u Filmarhivu Austrije.
- U martu 2003. otputovao sam u Budimpeštu kao učesnik na konferenciji o restaruraciji starih filmova. U jednoj od pauza upoznao sam Nikolausa Vostrija iz Filmarhiva Austrije, koji mi je otkrio da se u njihovom arhivu čuva veliki broj starih filmova vezanih za Srbiju, kraljevsku porodicu Karađorđević, srpsku vojsku, razne svečanosti, manifestacije, sahrane sa našeg prostora - prisetio se Erdeljanović ovog važnog poznanstva.
Na leto je, zajedno sa tadašnjim direktorom Jugoslovenske kinoteke Radoslavom Zelenovićem otputovao u Austriju.
- U Laksenburgu pokraj Beča, gde se čuva zapaljivi fond Filmarhiva Austrije, na montažnom stolu, uz asistenciju Vostrija pogledali smo sve "srpske materijale". Odmah posle prvog kadra u kome se slavni glumac i reditelj Čiča Ilija Stanojević poklanja publici, postao sam svestan da je pred nama epohalno otkriće. Ubrzo se ispostavilo da je pronađen ne samo legendarni "Karađorđe", nego i veći deo filmova prvog srpskog producenta Svetozara Botorića, od kojih naša Kinoteka nije posedovala ni metra filmske trake - svedoči Erdeljanović.
Na pitanje da li je preostao još neki srpski igrani film koji nisu videli, od Vaustrija su dobili odgovor: "Ostao je samo neki mađarski istorijski film, koji je za vas nebitan." Insistirali su da pogledaju i njega, a onda je usledilo novo iznenađenje.
- Tada su na montažnom stolu, pred našim očima proleteli kadrovi Kalemegdanske tvrđave i likovi slavnih glumaca Dobrice Milutinovića i Čiča Ilije Stanojevića iz prvog srpskog snimljenog, ali drugog po redu prikazanog igranog filma "Ulrih Celjski i Vladislav Hunjadi". Još jedan biser iz detinjstva srpske kinematografije oživeo je u punom sjaju. Tako se ostvario san mnogih generacija kinotečana i vaskrsla izgubljena stranica srpske filmske istorije - prisetio se Aleksandar Erdeljanović.
Dva prva srpska filma biće prikazana večeras u Muzeju kinoteke na obeležavanju 110. rođendana srpske kinematografije, a posetiocima će biti predstavljeni i nedavno nabavljeni lični predmeti Svetozara Botorića. Jugoslovenska kinoteka je digitalno restaurisala "Karađorđa", a u toku 2023. biće završena "obnova" svih ostalih Botorićevih ostvarenja.
Istorijska čitanka
UPRAVNIK Arhiva Kinoteke Aleksandar Erdeljanović održaće danas predavanje u formi filmske istorijske čitanke o 110 ličnosti značajnih za Srbiju i srpski narod od 1904. do 1945. godine.
- To je jedna vrsta audio-video enciklopedije. Snimke ličnosti koje sam odabrao pratim komentarima i njihovim kratkim biografijama - najavio je Erdeljanović, dodajući da, nažalost, mnoge značajne ličnosti iz perioda 1904-1945. još nisu nađene na filmu, a neke od njih nisu nikada ni snimljene.
Preporučujemo
FESTIVAL "NAJKRAĆI DAN": Filmovi studenata i amatera u dvorani Kulturnog centra Beograda
20. 12. 2021. u 13:02
Pratite nas i putem iOS i android aplikacije
Pratite vesti prema vašim interesovanjima
Pročitajte više
SRPKINjA NAJODLIKOVANIJA ŽENA VELIKOG RATA: Ostala invalid, zvali je srpska Jovanka Orleanka - za junaštvo dobila 13 odlikovanja
U ZEMLjAMA pobednicama u Prvom svetskom ratu danas se obeležava Dan primirja, u znak sećanja na 11. novembar 1918. godine, kada su sile Antante potpisale primirje sa Nemačkom i time okončale rat. U Srbiji je danas državni praznik.
11. 11. 2024. u 16:37
NAVIJAČI SU ZAPANjENI: Prvo saznali da se Novak Đoković povredio, a sad i ovo!
Novak Đoković je ponovo uzdrmao tenisku javnost, objavivši nedavno da je povređen i da neće igrati na Završnom mastersu, a sada se ispostavilo da njegovi trenutno najveći teniski rivali, Janik Siner i Karlos Alkaraz, igraju na tom nadmetanju u uslovima koji su za navijače - potpuno nesvakidašnji.
12. 11. 2024. u 14:49
SAMO SAM POČELA DA PLAČEM, BILO ME JE SRAMOTA: Ispovest katolikinje o poseti Ostrogu - došla u svetinju da moli za zdravlje
JEDNA žena katoločke veroispovesti opisala je šta je doživela kada je posetila čuveni manastir Ostrog, piše Kutaknet.com
12. 11. 2024. u 11:57
"38 DANA DO GUBITKA DžEPARCA" Trampov sin poslao poruku Zelenskom - otkrio planove SAD za Ukrajinu? (VIDEO)
NAJSTARIJI sin novoizabranog predsednika Sjedinjenih Američkih Država Donald Tramp mlađi, svojom objavom na društvenoj mreži Instagram dodatno je podgrejao nagađanja da će njegov otac nakon preuzimanja funkcije i ulaska u Belu kuću obustaviti ili barem smanjiti finansiranje Ukrajine, koja je trenutno u ratu sa Rusijom.
11. 11. 2024. u 19:03
FROJD TVRDIO: Pametan čovek ove DVE stvari ne sme da priča
NjEGOVA metoda lečenja bila je usmerena na otkrivanje nesvesnih motiva koji utiču na ponašanje pojedinca.
12. 11. 2024. u 10:33
MIRA BILA U KANDžAMA ZELENAŠA: "Jaukala sam beogradskim ulicama na ivici da se ubijem"
MIRA Banjac važi za legendu domaćeg glumišta. Maestralne bravure koje je godinama gradila i dalje osvajaju publiku. Pored toga što je celog života igrala jake žene na platnu, naša umetnica je vodila i prave životne borbe.
11. 11. 2024. u 21:05
ILON MASK PODELIO SNIMAK ISTINE: "NATO je bombardovao Beograd kako bi rasparčao Srbiju" (VIDEO)
MILIJARDER Ilon Mask, vlasnik Tesle, "Spejs Iksa", društvene platforme Iks, podelio je na svom profilu govor u kojem Džefri Saks priča o nelegalnom bombardovanju Srbije od strane NATO-a.
12. 11. 2024. u 15:47
"GLAVNA TEMA JE DA LI ĆE MOSKVA BITI GAĐANA" Veliko upozorenje Vučića: Svet se kreće po ivici ambisa!
PREDSEDNIK Srbije Aleksandar Vučić obratio se javnosti posle govora na Samitu KOP29 u Azerbejdžanu.
12. 11. 2024. u 12:33
KO JE JAČI - NATO ILI RUSIJA? Istraživanje otkriva ko ima moćniju vojsku: "Dve strane imaju paritet samo u jednom pogledu"
PITANjE koje zanima mnoge dobilo odgovor.
11. 11. 2024. u 22:35
Najnovije iz rubrike
„ČEKAJUĆI GODOA“ U VRŠAČKOM NP „STERIJA“: Premijera zakazana za 23. novembar, glume i polaznici Dečje scene
NARODNO pozorište „Sterija“ iz Vršca privodi kraju realizaciju nove predstave „Čekajući Godoa“ Semjuela Beketa, u režiji Jovana Grujića, koja će premijerno biti izvedena 23. novembra.
12. 11. 2024. u 18:51
PRONAĐENO TELO POZNATOG GLUMCA: Obožavaoci se opraštaju emotivnim porukama (FOTO)
JUŽNOKOREJSKI glumac Song Jaelim, poznat po ulozi u seriji "Moon Embracing the Sun," preminuo je u 39. godini.
12. 11. 2024. u 18:10
SAD JE TRENUTAK ZA PROVETRENI NADREALIZAM: Intervju- Sanja Bahun, profesor iz Eseksa
BEOGRADSKI nadrealisti nisu samo bili među prvima u svetu, već su tom pokretu dali i jedan poseban doprinos. Oni su bili i umetnici i društveno politički aktivisti i filozofi. I upravo u filozofskoj aktivnosti su ostvarali konceptualne prodore koje svet tek danas otkriva.
12. 11. 2024. u 17:40
TRAGANJE ZA SVETOM SA OTVORENIM POGLEDOM: Zašto je važno što će Narodna biblioteka Srbije ubuduće čuvati legat Milana Mladenovića
KAO što je Švedska kraljevska akademija, dodelom Nobelove nagrade za književnost Bobu Dilanu, dala pun legitimitet rok poeziji, tako u našoj sedini, nedavno otvaranje Legata Milana Mladenovića u Narodnoj biblioteci Srbije, predstavlja mnogo više od odavanja počasti pre tri decenije preminulom gitaristi, pevaču, tekstopiscu, kompozitoru i lideru EKV.
12. 11. 2024. u 17:12
"VEŠTAČKA INTELIGENCIJA" DONELA "ZLATNOG PJERA" NIKOLI OJDANIĆU: Izabrane najbolje karikature na 57. konkursu "Večernjih novosti"
POBEDNIČKI rad 57. konursa za najbolju novinsku karikaturu, koji tradicionalno organizuju "Večernje novosti", bavi se jednom od najaktuelnijih tema današnjice- veštačkom inteligencijom, i naslovljen krato AI, doneo je "Zlatnog Pjera" Nikoli Ojdaniću.
12. 11. 2024. u 16:31
Komentari (0)