OD NAMEŠTAJA U ORIJENTALNOM STILU, DO - CILINDRA: Legat Branislava Nušića postavljen u Zavičajnom muzeju Žarkova

ZBOG velike posećenosti, izložba legata Branislava Nušića, u Zavičajom muzeju Žarkova, koja je trebalo da traje do minulog Bogojavljenja, kada se navršilo 87 godina od smrti najvoljenijeg srpskog komediografa, produžena je do daljeg.

Foto Zavičajni muzej Žarkovo, Muzej grada Beograda

Ovo interesovanje ne iznenađuje, jer je prvi put, na jednom mestu kao celinu, Muzej grada Beogrda, povodom Nušićevog 160 rođendana i veka od čuvene "Autobiografije", predstavio vredan poklon koji mu je još 1958. predala njegova ćerka Gita Predić-Nušić.

Reč je o 490 eksponata iz Nušićeve radne sobe, koji su, sem povemerenih pozajmica za tematske postavke, stajali u depou, sve dok se, obnovljeni i uglancani, od čuvene turske sobe, pa do mastionice, nisu našli na desetodnevnoj postavci u foajeu treće galerije Narodnog pozorišta, prošlog oktobra, tokom obeležavanja jubileja. Potom je izložba "Branislav Nušić - slučaj jedne sobe", sa izabranim predmetima primenjene i likovne umetnosti, fotografijama, rukopisima, dokumentima, prepiskom, ordenjem i lični stvarima pisca, prešla u Žarkovo, gde izaziva veliku pažnju, ne samo publike iz ovog dela grada.

Foto Privatna arhiva

- Kroz ove njegove predmete, što je i suština izlaganja legata, svako ko dođe, neposredno se upoznaje sa Nušićevom svakodnevicom - ističe kustos Danijela Odabašić, za "Novosti". - Ljudi koji ga poznaju uglavnom kao neprevaziđenog komediografa, zadivljeni su širinom interesovanja i složenošću njegove ličnosti, ali i značajem koji je imao za kulturu i istoriju ovih prostora. Ovo je višeslojna priča o njegovom kapacitetu da bude i novinar, i pesnik, i dramski pisac, diplomata, patron umetnosti, uticajna javna ličnost... Čak je na vojnoj akademiji pitomce podučavao retorici.

Prema rečima ove istoričarke umetnosti, Nušić je ne samo svojim komediografskim duhom, već i svestranošću, aktuelan i danas i prevazilazi i svoje vreme, i ovdašnji prostor. Specifičnost njegovog karaktera vidi se i kroz to što je u svojoj sobi čuvao sopstvene karikature, njih pedesetak, od kojih je tek nekoliko izdvojeno za postavku.

Foto Mizej grada Beograda

- Već u "Autobiografiji" vidljiv je taj duhovit odnos koji je imao prema sebi - nastavlja sagovornica. - Tako mu je i zid sa karikaturama u njegovoj sobi bio omiljeni. Njegov lik predstavljali su slikari i pisci, od kojih su mu većina bili prijatelji, kao što je Beta Vukanović, Pjer Križanić, Marko Murat, Brana Cvetković.... Na svima je karakterističan taj nos, ne samo što karikatura pojačava pojedine crte lice, već što su time autori naglašavali kako Nušić ima nos da nanjuši dešavanja u društvu i prikaže ih kroz svoja dela. Savremenici su ga predstavljali sa perom kao kopljem, ali i kao sveca, i kao klovna.

U Nušićevom radnom prostoru, izrađenom u raskošnom duborezu u orahovini, u orijentalnom stilu, sa intarzijama od sedefa, na radnom stolu i stočićima, izloženi su njegov pisaći pribor sa nalivperom, pečat, porodične fotografije, tabakera u stilu secesije, namenski za njega pravljena. Bio je strastveni pušač, ali i kartaroš, pa je tu i omiljeni špil sa kojim je igrao.

- Sebe je voleo da zove Aga, pa je znao da pita: "A šta Aga da vam donese sa putovanja?" - priča Odabašićeva. - A sa raznih destinacija, donosio je svašta, do egzotičnih papagaja, a jednom, čak i - majmuna, koji je završio u Zoološkom vrtu.

U legatu je i njegov cilindar, koji odaje da ga je često nosio, a kao najvredniji eksponat kolekcije, sagovornica izdvaja originalni rukopis "Vlasti". Mnogo je i ličnih fotografija: od najranijih, pa gimnazijskih, kao i iz vremena rata sa Bugarskom 1885. kada je kao dobrovoljac, pod komandom tada majora Radomira Putnika, zaslužio čin kaplara. Postavka ne zaobilazi ni robiju "zasluženu" pesmom "Dva raba" (zbog kritike dinastije Obrenović), ni ženidbu u Bitolju sa Darinkom Đorđević, trgovačkom ćerkom (izložena je njihova pozivnica za venčanje, na francuskom jeziku). Izrodili su troje dece Margitu, Oliveru (umrla kao dvogodišnjakinja) i Strahinju Bana, koji je poginuo u bici kod Požarevca, kao jedan od 1.300 kaplara (toj porodičnoj tragediji posvetio je čuveno delo "1915").

U jednoj vitirini izložene su fotografije praizvedbi njegovih najznačajnijih komada, a kuriozitet među eksponatima je i pozivnica francuskog lista "Figaro", koji ga, dok je bio u Parizu, poziva da mu priredi rođendansku zabavu. Legat prati se i njegovu diplomatsku karijeru, od Prištine, Bitolja, Soluna...

- U vreme dok Balkan vri, on je bio na mestima koja su bila žarišta - objašnjava sagovornica, ukazujući i na vrednu zbirku ordenja, među kojima se ističu onaj Svetog Save, Legije časti, Belog orla... - Ono što se manje zna, je da se tokom diplomatskih misija bavio i prikupljanjem etnografskog materijala, skupljao običaje našeg naroda sa Juga, pisao putopise. Ipak, najveći je i neprevaziđen kao - komediograf.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije