SVETSKA NAUKA NA SRPSKOM SKUPU OD RASA DO NIKEJE: Povod - 850 godina od rođenja Svetoga Save i 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora

MEĐUNARODNA naučna konferencija "Od Rasa do Nikeje", povodom 850 godina od rođenja Svetoga Save i 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora, održaće se u Konstantinovom Nišu i nemanjićkom Rasu, Deževi i Novom Pazaru, od 30. maja do 1. juna.

Foto: B.Subašić

 Učestvovaće 80 naučnika iz 21 države a glavni deo manifestacije održaće se na Univerzitetu u Nišu povodom 60 godina od njegovog osnivanja.

Vodeći organizatori su iz Niša: Centar za crkvene studije, Centar za vizantijsko-slovenske studije Univerziteta u Nišu i Međunarodni centar za pravoslavne studije, uz Centar za istorijska istraživanja Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i Istorijski arhiv "Ras" u Novom Pazaru.

foto: B.Subašić

Iako se očekivalo da će većina naučnih radova biti posvećena opštehrišćanskom Prvom vaseljenskom saborom u Nikeji, pravoslavni i rimokatolički naučnici su jednaku pažnju posvetili Svetom Savi! On se među Srbima doživljava kao otac nacije koji je priveo svoj narod Bogu kao što je to učinio Mojsije sa biblijskim narodom Izrailja, ali šta je motiv interesovanja za Savu kod ljudi drugih podneblja i verskih tradicija?

foto: B.Subašić

- Može zaista delovati kao iznenađenje oko 40 prijavljenih tema o Svetome Savi i to što se njime bave naučnici drugih verskih pripadnosti. Rimokatolici se, na primer, bave klasičnim pravoslavnim temama kao što su odnos Svetog Save i krsne slave, misao oca Justina Popovića o Svetom Savi itd. Interesovanje za život i delo prvog srpskog arhiepiskopa može se objasniti činjenicom da je on neprestana inspiracija naučnika širom sveta, ne samo Srba koji u njemu često vide ono što drugi narodi u svojoj istoriji nisu imali. Prijavljene teme potvrđuju tezu da Srbi Savu smatraju "zajedničkim pretkom" i da bez paralele između Mojsija i Svetoga Save nije moguće zamisliti Srbe kao "novi Izrailj" i "savršeni narod", niti je moguće razumeti našu istoriju i opstanak - kaže prof. dr Dragiša Bojović, upravnik Centra za vizantijsko-slovenske studije Univerziteta u Nišu i predsednik Međunarodnog centra za pravoslavne studije.

Foto: B.Subašić

On ukazuje da je naučni skup "Od Rasa do Nikeje" plod istrajnog rada.

- Ugled koji imaju niški centri, kao i uključivanje dva suorganizatora iz Novog Sada i Novog Pazara, učinili su da okupimo veliki broj naučnika. Niš je na najreprezentativniji način, više nego drugi univerzitetski centri i institucije, uspeo da obeleži četiri velika jubileja: 1.700 godina Milanskog edikta, osam vekova autokefalnosti SPC, 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora i 850 godina od rođenja Svetoga Save. Istakao bih doprinos Odeljenja za svetosavske studije Centra za crkvene studije koje okuplja 60 naučnika iz zemlje i inostranstva i koje upravo završava rad na projektu "Sveti Sava u srpskoj duhovnosti i kulturi". Naučni skup "Od Rasa do Nikeje" je veliko finale projekta. U Ministarstvu kulture i Gradu Nišu razumeli su značaj ove velike međunarodne naučne konferencije i biće njeni pokrovitelji - kaže dr Bojović.

Foto J. Ćosin

Sava je rukopoložen za prvog arhiepiskopa srpske nacionalne crkve u Hramu Svete Sofije u Nikeji gde se odigrao i Prvi vaseljenski Sabor na kome je uspostavljena, prvi put, jedinstvena pravoslavna hrišćanska crkva i kanonsko učenje. Ta slučajnost, ako slučajnosti postoje, daje poseban oreol rađanju "crkve u Srba" i stvaranju nacionalnog identiteta.

- Car Konstantin je, čini mi se, dao veći doprinos pobedi hrišćanstva Prvim vaseljenskim saborom nego Milanskim ediktom. Pobeda pravovernih episkopa nad onima koji su smatrali da Hristos nije Bog i nije predvečni sin Božji je jedan od najvećih trijumfa pravoverja. I zbog toga se Nikejski sabor može smatrati prelomnom tačkom u istoriji hrišćanstva. Svakako da nema slučajnosti u tome što su političke prilike dovele do toga da vaseljenski patrijarh ne bude u Carigradu već u Nikeji, pa je put Savu odveo u mesto održavanja Prvog vaseljenskog sabora. Oba događaja, i sabor i rukopoloženje, predstavljaju trijumf pravoslavlja. Na jednoj strani, pobeda nad Arijevom jeresi, a na drugoj strani stvaranje nove pravoslavne crkve, koja i danas, uprkos svemu, predstavlja oazu pravoverja. Nažalost, novi arijanizam je došao sa 11. vekom a posledice osećamo i danas. Svest o potrebi vraćanja hrišćanskom predanju je najmanje izražena u onom delu sveta, koji nazivamo Evropom, što je sinonim za nešto što se naziva Evropskom unijom. Bez istinske duhovne obnove zasnovane na Simvolu vere, čiji je osnov u Nikejskom simvolu, nema povratka Evrope sopstvenoj tradiciji - kaže dr Bojović.

Foto: B.Subašić

On naglašava da priča o istraživanju Savinog života, iako traje skoro dva veka, nikada neće biti zaokružena.

- To bi značilo da je prestalo interesovanje Srba i srpske nauke za svoju najznačajniju istorijsku ličnost. To je nemoguće. Mislim da će dalja istraživanja biti usmerena prema arhivima i bibliotekama, koje potencijalno kriju nepoznate podatke. Na drugoj strani, još uvek se čeka jedna savremena monografija o Svetom Savi - zaključuje dr Bojović.

Foto: B.Subašić

RODNO MESTO NAŠE KNjIŽEVNOSTI

IZUZETNO je važno održavanje dela konferencije u Savinom zavičaju, Deževi i Novom Pazaru, kaže prof. dr Dragiša Bojović:

- Prvi put u istoriji imaćemo deo naučnog skupa u mestu njegovog rođenja. Ras je jezgro srpske države i rodno mesto srpske književnosti. Može li nešto biti značajnije? Srednjovekovna Raška je izrodila prve srpske književnike, u njoj su nastala prva naša žitija, molitve i zapisi, Srbi su imali svoju episkopiju ovde i pre stvaranja autokefalne crkve.

Foto: B.Subašić

SA TRI KONTINENTA

NA konferenciji "Od Rasa do Nikeje" učestvovaće naučnici iz Srbije, Australije, Kanade, Rusije, Slovenije, Severne Makedonije, Rumunije, Grčke, Španije, Litvanije, Nemačke, Malte, Mađarske, Finske, Republike Srpske, Poljske, Crne Gore, Italije, Austrije, Hrvatske i San Marina.

Foto: B.Subašić

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije