OD "IZGUBLJENOG GRADA", DO LISTE SVETSKE KULTURNE BAŠTINE: Justinijana prima, jedan od najznačajnijih arheoloških lokaliteta u Srbiji (FOTO)

Vekovima su ga zvali „izgubljeni grad“ i dugo tragali za njim, a sada ga spremaju za upis na listu svetske kulturne baštine. Arheolozi ga istražuju duže od 110 godina, ali ovaj ranovizantijski lokalitet iz VI veka u podnožju Radan planine, koji je car Justinijan Prvi podigao u blizini mesta svog rođenja, je i dalje velika tajna.

foto: I.Mitić

Narodni muzej u Leskovcu donosi nam zanimljivu priču o Caričinom gradu u publikaciji koja je svojevrsni poziv široj javnosti da se uveri u lepotu jednog od najznačajnijih arheoloških lokaliteta u Srbiji – čuvene Justinijane Prime. Dvoje arheologa leskovačkog muzeja, Julijana Pešić, muzejski savetnik i Vladimir Stojanović, viši kustos, na zanimljiv način nam ukazuju na sva dosadašnja saznanja o ovoj rimskoj metropoli u malom.

foto: I.Mitić

Njen prvi opis dao je 1880. znameniti Mita Rakić, otac našeg velikog pesnika Milana, u listu "Otadžbina", dok je posle oslobođenja od Turaka obilazio ove predele, navodima o ostacima grada sa starinskim opekama na uzvišenju koji meštani zovu Caričin grad, dok je Vladimir Petković, polazeći od toga, 1912. godine započeo iskopavanja na najvišoj tački i otkrio prve kapitele i ostatke infrastrukture na mestu današnjeg akropolja. On je već tada smelo izneo tvrdnju da je reč o Justinijani Primi što brojni nalazi iz kasnijih istraživačkih kampanja samo još više potvrđuju.

- Otkrivanje objekata, bedema, mnogo crkava i pronađenih predmeta sve je više vodilo ka tome da je to Justinijanov grad. Svi predmeti potiču iz VI veka, kao i novac koji je jedan od najdragocenijih nalaza. On vrlo precizno datuje arheološke slojeve i objekte, pa i ceo grad i to je samo jedna od zanimljivih priča koje donosimo pred čitalačku publiku – ističe Julijana Pešić.

U publikaciji je prikazan istorijat istraživanja i konzervatorskih radova, koji čini prvu od tri celine ove knjige. Druga je posvećena prezentaciji grada i njegovih objekata i tome kada su izgrađeni, kako izgledaju i čemu su namenjeni, što je ilustrovano fotografijama sa iskopavanja i skicama grada kako bi i laik mogao da stekne sliku o njegovom izgledu, dok nam treća celina prezentuje bogatu zbirku pronađenih predmeta.

foto: I.Mitić

- U zbirci sa Caričinog grada trenutno se nalazi 1386 predmeta koji su proglašeni za kulturno dobro, a pored toga postoji i studijska zbirka. Ona broji više od 2.000 predmeta koji nemaju taj status. Eksponati sa Caričinog grada čine značajan deo i naše stalne postavke gde je izloženo više od 380 najznačajnijih predmeta koji su pronađeni na ovom lokalitetu – priča Vladimir Stojanović – U knjizi smo predstavili njih stotinak, počev od kamene plastike, delova arhitekture, mozaika, predmeta za svakodnevnu upotrebu i novca. Na Caričinom gradu je otkriveno devet ostava novca, prva 1950., a poslednja pre deset godina i ona sadrži 27 zlatnih novčića koji se, zbog njihovog značaja i vrednosti, čuvaju u sefovima naše ustanove.

Istraživanja pokazuju da su tokom izgradnje Caričinog grada primenjena sva iskustva tadašnjeg graditeljstva i bez obzira na to što još uvek nije pronađena tabla koja bi bila nesumnjiv dokaz da se radi o Justinijani Primi svaki novi nalaz sve više potvrđuje ovu tezu koja je prihvaćena i od najvećih svetskih stručnjaka.

Foto: фото: И.Митић

POGLEDAJ GALERIJU

- Caričin grad se istražuje veoma dugo i ima mnogo stručne literature, pre svega na francuskom, engleskom, pa i srpskom jeziku, ali naša želja je bila da se sva znanja objedine i približe običnom posetiocu. U tome nas je podržalo nadležno ministarstvo, a prihod od prodaje knjige će se koristiti za troškove održavanja lokaliteta gde se iskopavanja vrše svake godine – ističe Julijana Pešić.

U taj deo posla uključen je Vladimir Stojanović, a istraživanja decenijama vode stručnjaci Arheološkog instuta iz Beograda i njihove kolege iz Francuske. Trenutno se radi na iskopavanju još jedne, od devet bazilika na ograđenom delu lokaliteta čija je površina deset hektara. Pred njima, ali i pred novim generacijama arheologa je još mnogo posla, jer ni Prokopije iz Cezarije, najznačaniji vizantijski istoričar svog vremena, u svom zapisu iz vremena izgradnje novog Justijanovog grada, nije mogao da pobroji sve što je ovaj veliki car sagradio na mestu gde se rodio.

foto: I.Mitić

KONZERVACIJA U KRSTIONICI

U krstionici je završena konzervacija mozaika, kao i termi van bedema grada, dok se radi na očuvanju kuće sa arkadama u Gornjem gradu. U planu Zavoda za zaštitu spomenika kulture je i konzervacija mozaika u bazilici sa transeptom u Donjem gradu. Reč je o najreprezentativnijim i najlepšim mozaicima koji su danas, nažalost, radi njihove zaštite prekriveni peskom.

ZNAČAJNA POMOĆ DRŽAVE

Naši sagovornici ukazuju na to da je država poslednjih godina uložila značajna sredstva u prezentaciju Caričinog grada i izgradnju Vizitorskog centra. To je deo ulaganja u nastojanja da se Caričin grad nađe na UNESKO-ovoj listi svetske kulturne baštine. Na tome već radi tim velikog broja stručnjaka iz svih relevatnih državnih institucija, dok je leskovački muzej na ovom lokalitetu nedavno uveo stalnu vodičku službu.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije