SABORNI TRIJUMF U NIKEJI: Pre 1.700 godina Konstantin Veliki je sazvao sve hrišćanske episkope i promenio istoriju

TOK svetske civilizacije promenjen je pre 1.700 godina u Nikeji, današnjem Izniku, u maloazijskoj Turskoj, na Prvom vaseljenskom saboru, na šta treba podsetiti potkraj godine u kojoj se obeležava ova velika godišnjica. Skup u crkvi Svete Sofije, Božje premudrosti, koja i danas čvrsto stoji u centru moderne orijentalne varoši opasane drevnim romejskim zidinama, označio je rađanje pravoslavlja i hrišćanskog Rimskog carstva, ali i nagovestio budući raskol sa duhovnim podanicima episkopa Rima.

foto: B.Subašić

Imperator Konstantin Veliki je 325. u Nikeju sazvao sve hrišćanske episkope od Britanije do Egipta i Mesopotamije, sa zadatkom da kanonizuju hrišćanstvo kao novu državnu religiju. Vera u Hrista je već imala ogroman broj sledbenika, ali to je bio šaroliki skup kultova predvođenih episkopima koji su promovisali samo sopstvene dogme kao ispravne. Ostrašćene rasprave takvog sveštenstva su se proširile među vernike, što je dovelo do pravih uličnih ratova. Imperator Konstantin, koji je 313. Milanskim ediktom prekinuo progon hrišćana i favorizovao ih, prepoznao je u ovim naizgled dogmatskim sporovima ambiciju dela sveštenstva da osvoji i svetovnu vlast. Zato je episkope iz celog carstva učtivim pismom obavestio da su teološke nedoumice i rasprave morali da drže daleko od naroda, a kada već nisu to uradili, onda treba da dođu u Nikeju i dogovore se oko "jednomislija".

Foto B. Subašić

- Danas proslavljamo i obnavljamo sećanje žive Crkve na događaj koji je, iako iznuđen i iskrsao, okončan sabornim trijumfom, a koji će od tada trajno figurirati kao vododelnica kada su u pitanju formativni period teologije Crkve i njegovo saborno pretakanje u integralne normativne bogoslovske sisteme, vokabular i oruđa, kao i razrastanje eklisiološko-kanonskog ustrojstva i kategorija u novim, izmenjenim okolnostima - rekao je patrijarh srpski Porfirije na nedavno održanom Međunarodnom naučnom skupu "Od Nikeje do danas (325-2025): Trajni značaj Prvog vaseljenskog sabora". - Ekskluzivnost Nikeje je i u tome što je svako blagorazumno i sotiriološki oprobano bogoslovlje koje sleduje posle nje - nikejsko. Pravoslavlje je trajno dobilo sinonim i sve prolazi kroz nikejsku verifikaciju večno važećeg, neokrnjenog Simvola vere i života.

Na Nikejskom saboru se 325. u trobrodnoj bazilici Svete Sofije okupilo 318 episkopa, svetih otaca, koji su doneli prve crkvene zakone i sastavili nikejski Simvol vere, u kome stoji da su Bog otac i sin Hrist "iste suštine", čime su prekinute beskonačne komplikovane teološke rasprave koje su zbunjivale vernike. To kompromisno rešenje je direktno predložio Konstantin Veliki, koji je kao "Božji namesnik na zemlji" bio vrhovni autoritet u hrišćanskom Rimskom carstvu, ovozemaljskom odrazu Carstva nebeskog. Upravo zbog toga episkop Rima se nije pojavio na Prvom vaseljenskom saboru, već je na njega poslao dva izaslanika, demonstrirajući stav da je papska religijska vlast veća od svetovne carske, u čemu je pravi koren docnijeg raskola hrišćanstva, a ne u teološkim pitanjima.

Foto B. Subašić

Nikejska "civilizacijska revolucija" odigrala se u oltarskom amfiteatru koji i danas izgleda isto kao u vreme Prvog vaseljenskog sabora. Neverovatno je da ovaj hram, za razliku od mnogih drugih većih u Nikeji, koji su srušeni u zemljotresima i ratovima, i danas stoji u neznatno izmenjenom obliku kraj raskrsnice u centru današnjeg Iznika. Ulaz mu je oko tri metra ispod sadašnjeg nivoa gradskog tla, a tu razliku u visini popunjava šut svih gradova pod imenom Nikeja, koji su 1.700 godina rušeni i iznova građeni na istim temeljima. Taj vremenski koridor do dveri "Crkve svetih otaca" savladava se metalnim stepenicama koje vode do antičkog pločnika i dalje prema dverima hrama i sledećeg stepeništa koje se spušta na pod ukrašen romejskim mozaikom. Ovaj mozaik je uzor istom takvom na podu carigradske Svete Sofije. Kroz nekadašnji severni crkveni brod, na čijim zidovimma još stoje ostaci fresaka, stiže se do oltara, nulte tačke hrišćanstva kakvo danas poznajemo, koje je stvoreno 325. godine na Prvom nikejskom saboru.

foto: B.Subašić

ISTORIJSKI OLTAR ZA SRBE

IGROM sudbine, kraj napukle drevne ploče časne trpeze u centru oltarskog amfiteatra, gde je 325. održan Nikejski sabor, knez - jeromonah Sava Nemanjić je 1218. ili 1219. posvećen za prvog arhiepiskopa nacionalne Srpske crkve. Tim hirotonisanjem u Nikeji je srpski jezik ušao u krug "svetih jezika Biblije", ravnopravno sa hebrejskim, grčkim i latinskim.

Preporučujemo

Panorama

0 0

Sveštenik tvrdi da zna kako RAJ i PAKAO zaista izgledaju: Njegovi opisi iznenadiće mnoge (VIDEO)

24. 12. 2025. u 22:16

Panorama

0 0

ČUDO U STENI U SEVERNOJ OSETIJI: Legenda koja je oživela 22 metra iznad zemlje (FOTO)

08. 12. 2025. u 23:22

Reportaže

0 0

ZA MILEVU TRAŽE NOBELOVU NAGRADU: Sve je više glasova koji upućuju na važnost naučnog rada preve žene Alberta Ajnštajna

26. 12. 2025. u 13:00

Reportaže

0 6

LjUBIŠU SPRŽIO GROM KOD BORA, OVO GA JE SPASILO: Odeća mi je bila iscepana, a ja sam samo krkljao

23. 12. 2025. u 00:22

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije