MOĆ I NEMOĆ PATRIJARŠIJE SA BOSFORA: Carigrad i raskoli u pravoslavnom svetu - iz prošlosti i sadašnjosti

PRAVOSLAVNA crkva, iako sastavljena od više (ukupno 14) autokefalnih crkava, jedinstvena je u dogmatskom i kanonskom smislu, jer je "Crkva Boga živoga, stub i tvrđava istine" (1. Tim. 3, 15).

Foto: EPA Robert Gement/AP Lefteris Pitarakis/Depozitfotos/Tanjug/Jutjub printskrin/ Vikipedija/Arhiv SPC/Dokumentacija "Novosti" i "Borbe"/Zadužbina Ive Andrića

Ta jedinstvenost i nedeljivost, u kojima se podjednako prožima episkopstvo jednoga u odnosu na sve ostale i svih ostalih u odnosu na jednoga, po prirodi svojoj ne omogućavaju da bilo ko od episkopa sebe izdvoji i nazove glavom vascele Crkve, ma koliki grad ili crkvenu oblast imao. Poglavar jedne autokefalne pravoslavne crkve je, u odnosu na poglavare ostalih pomesnih crkava, samo episkop prve katedre; po suštini episkopstva ravan je svakom drugom kanonski postavljenom episkopu, jer su svi oni na hirotoniji dobili jednaku blagodat Duha svetoga. Zbog podjednako primljene blagodati Duha svetoga, svaki episkop u svojoj crkvenoj oblasti i na svom tronu jači je od drugog. A iznad svih njih, uključujući i poglavare autokefalnih crkava, jeste Svepravoslavni sabor kojim upravlja Duh sveti. Sve to govori o tome - koliko je zalutao Vartolomej, udarajući na jurisdikciju Moskovske patrijaršije. Zlo je toliko veliko da moram još da se zadržim na epitetu - tituli "vaseljenski".

Epitet "vaseljenski" je više puta u istoriji Pravoslavne crkve zloupotrebljen, zavisno uglavnom od crkvenopolitičkih okolnosti. Dugo episkopi Novog Rima - Carigrada nisu lično sebi pripisivali taj epitet, ali su dopuštali da im se drugi, iz počasti zbog stolovanja u carskom gradu, obraćaju kao "vaseljenskim". Prvi je Akakije, patrijarh carigradski (471- 489) tako oslovljen. Posle njega, Jovan II (518-520), od strane antiohijskih klirika. Jovan IV Postnik, patrijarh carigradski (585-595) prvi u svoju titulaturu ugrađuje epitet "ikumenikos", što od pada Carigrada u ruke Latina (1204) patrijarsi u Nikeji redovno i naglašeno čine. I grčki istoričar V. Stefanidis, Crkvena istorija (na grčkom), Atina 1959, 439-440, smatra da zbog izgubljenog Carigrada patrijarsi u Nikeji počinju da se potpisuju sa titulom "ikumenikos" (vaseljenski). Nastojalo se time da se formom nadoknadi izgubljeno.

Foto: EPA Robert Gement/AP Lefteris Pitarakis/Depozitfotos/Tanjug/Jutjub printskrin/ Vikipedija/Arhiv SPC/Dokumentacija "Novosti" i "Borbe"/Zadužbina Ive Andrića

Titulom "vaseljenski", dakle, najavljuje se pojačan i proširen uticaj Carigradske patrijaršije na crkve van njene jurisdikcije, kako pre pada Carigrada 1453. godine, tako i pod osmanlijskom vlašću, kao i danas. Zvaničnom potpisu patrijarha Carigradske crkve (tada u Nikeji), sa titulom "vaseljenski", energično i opravdano se suprotstavio Jovan Apokavk, veoma učeni jerarh Ohridske arhiepiskopije.

Zaodenut titulom "vaseljenski", a pod uticajem crkvenopolitičkih zbivanja i loših savetnika, carigradski patrijarsi su nedosledno i proizvoljno postupali po pitanju dodele i ukidanja autokefalije. Tako su, na primer, u vreme Svetoga Save radili protiv Ohridske arhiepiskopije (osnovana 535. godine) zbog rivalstva Nikejskog i Epirskog carstva, a kasnije, u nekoliko navrata, protiv autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, odnosno u korist te iste Ohridske arhiepiskopije. O tome sam davno pisao u knjizi "Studenički tipik i samostalnost Srpske pravoslavne crkve", Gornji Milanovac 1986. (ponovljeno u sklopu Odabranih radova u šest knjiga, Beograd 2013).

POIGRAVANjE SA MOSKVOM I BEOGRADOM

U poslednje vreme Vartolomej se poigrao ne samo Moskovskom patrijaršijom, stvaranjem raskolničke "Pravoslavne crkve Ukrajine", nego i Srpskom pravoslavnom crkvom, tako što prednost daje hirotoniji Svetoga Save, umesto autokefaliji. U naznakama i na razne načine se pojavljuju njegove namere na štetu autokefalnosti i celovitosti Srpske pravoslavne crkve, a u korist Ohridske arhiepiskopije, zatim buduće Crnogorske, Bosanske, Hrvatske pravoslavne crkve, dok će otete delove Srbije - Kosovo i Metohiju pripojiti jurisdikciji Albanske arhiepiskopije, jer na taj način demonstrira "moć" onemoćalog carigradskog patrijaraškog trona, gledano sa više strana:

Foto: EPA Robert Gement/AP Lefteris Pitarakis/Depozitfotos/Tanjug/Jutjub printskrin/ Vikipedija/Arhiv SPC/Dokumentacija "Novosti" i "Borbe"/Zadužbina Ive Andrića

- Carigrad vekovima više nije carski prestoni grad;
- broj pastve Carigradske crkve je zanemarljiv u odnosu na broj pravoslavnih vernika drugde, zbog čega se i propinje da nekanonski stavi pod svoju jurisdikciju dijasporu svih pravoslavnih autokefalnih crkava;
- podražava rimskog papu i demonstrira zvani "istočni papizam", u čemu ga onaj podržava, svestan svog prvenstva radi kojeg će i njemu biti papa;
- oglušuje se o reči Svetogoraca Nikodima i Agapija: "Papisti, opet, želeći da ustanove monarhiju pape, slede našima i teže da je nad svima prvi sudija carigradski patrijarh, pa pošto je rimski papa po kanonima ispred carigradskog, on, dakle, jeste krajnji i nad svima opšti, zajednički patrijarsima sudija, čak i samom patrijarhu carigradskom, te njemu (tj. papi) četiri patrijarha vaseljene upućuju apelaciju" (Pidalion, Atina 1886, 161);
- teži sklapanju unije sa latinoverujućima, sa kojima, kao jereticima, protivno brojnim crkvenim kanonima, učestvuje na zajedničkim molitvama;
- zbog izgubljene negdašnje moći Carigradske patrijaršije, sve izraženije nastupa kao "vaseljenski" patrijarh, kao poglavar poglavara svih pomesnih pravoslavnih crkava;
- nastupa sa neskrivenim etnofiletizmom, ubeđen da time služi Jelinima, a osuđuje druge pravoslavne narode (slavofone) za etnofiletizam, radi čega je nedavno arhiepiskopu atinskom Jeronimu rekao, a grčka štampa objavila: "Krv nije voda". To upućuje na zaključak da će takvom izrekom privoleti sve jelinofone crkvene velikodostojnike da priznaju novostvorenu raskolničku "Pravoslavnu crkvu Ukrajine";
- nepromišljenim i nekanonskim postupcima stavlja se u službu neprijateljima pravoslavlja, izazivajući razdore među patrijarsima, arhiepiskopima, episkopima, svetogorskim igumanima, monasima i, uopšte, pravoslavno verujućima.

Foto: EPA Robert Gement/AP Lefteris Pitarakis/Depozitfotos/Tanjug/Jutjub printskrin/ Vikipedija/Arhiv SPC/Dokumentacija "Novosti" i "Borbe"/Zadužbina Ive Andrića

Drugim rečima, razbio je jedinstvo Pravoslavne crkve, koje mora da se vaspostavi prevazilaženjem bilo čijeg etnofiletizma; osudom ekumenizma, jalovih međuverskih dijaloga, odnosno vraćanjem iskonskom drevnom crkvenom učenju koje nikome ne omogućava samovolju ili gordost na štetu sabornosti. Uvek da se postupa u duhu apostolskih reči: "Ugodno bi Svetome duhu i nama", a ne kako to pojedinci nameću: "Izvoli se nama i Duhu svetome", što je zasvedočeno unapred pripremljenim odlukama za tobože "Sveti veliki sabor na Kritu" (2016), ili stvaranjem raskolničke "Pravoslavne crkve Ukrajine".

U zabludi je Vartolomej kad smatra da će za takve promašaje naknadnim prikupljanjem nekanonskih saglašavanja ojačati položaj i prava Carigradske crkve. Suštinski gledano, podrška Carigradskom patrijaraškom tronu od strane predstojnika slavofonih pravoslavnih crkava vodi jedinstvu, a podrška od strane američke administracije vodi razbijanju tog jedinstva. Ko je za to kriv? Niko drugi do carigradski patrijarh, jer se svrstao uz one koji imaju političku i ekonomsku moć, a ne uz one koji imaju jaku pravoslavnu veru i, blagodareći njoj, neizmerivu duhovnu snagu. Američka pomoć Carigradskoj patrijaršiji je, u stvari, nejevanđelska, nekanonska, antipravoslavna i podseća na kopanje groba.

Preporučujemo

Društvo

1 0

GOSPODAR SA AUTOKRATSKIM ŽEZLOM

13. 01. 2023. u 14:00

Društvo

0 3

CRKVENO PRAVO I NEUTEMELjENI ARGUMENTI AUTOKEFALACA: Samozvani eksperti zaluđuju narod po Crnoj Gori

07. 01. 2023. u 14:00

Društvo

4 14

CRNOGORSKO "NADSRPSTVO" - GENEaLOGIJA JEDNOG MITA: Borba petla sa samim sobom

05. 01. 2023. u 14:00

Društvo

0 0

LIČNA I KOLEKTIVNA TRAGIKOMIKA

06. 01. 2023. u 14:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije