POKROV BOGORODICE SPASAO KNEZ LAZAR: Reporter "Novosti" sa hodočasnicima u Turskoj, tragom najvažnijih relikvija hrišćanstva

BOGORODICA je nekoliko puta od opsada spasavala Konstantinopolj pokrivajući ga svojim maforionom, ešarpom za glavu i ramena bliskoistočnih žena, koja se čuvala u dvorskoj Vlahernskoj crkvi. Prvo takvo čudo je posvedočio Sveti Andrej Jurodivi, Sloven, vrlo verovatno iz srpske kolonije oko grada Gordoserbona u Maloj Aziji. Dok se tokom opsade molio za spas Carigrada u vlahernskom hramu imao je viziju Bogorodice koja uzima svoj maforion iz crkvene riznice i njime pokriva crkvu, a zatim i celu prestonicu pravoslavne vaseljene. Posle njegove vizije opsada grada je propala ali su poklonici počeli da opsedaju Vlahernsku crkvu koju je carica Pulherija podigla u 5. veku kraj čudotvornog izvora na kome se javila Bogorodica.

Foto B. Subašić

U nju su iz Jerusalima doneti ešarpa kojom se Devica Marija pokrivala dok je dojila Hrista i pojasa kojim se opasivala dok ga je nosila. Oko svetog Bogorodičinog izvora je napravljeno kupatilo gde se od tada ritualno kupao i sam car.

Foto B. Subašić

I reporter "Novosti" bio je u grupi poklonika koja je postala deo sage o Bogorodičinim relikvijama potvrđujući pravilo da Srbi moraju da budu mirođija u svakoj velikoj priči. Tako je na osnovu svedočenja Andrije Jurodivog nastao praznik Pokrov Presvete Bogorodice, ali ovaj asketa nije jedini Sloven sa velikom ulogom. Bogorodičin pojas, ili njegov najveći deo sačuvan je u Srbiji, a u 14. veku ga je knez Lazar poklonio svetogorskom manastiru Vatoped, gde se i danas nalazi. Po predanju, Srbi su relikviju zaplenili od Bugara, koji su je ukrali. Lazarev poklon romejskom Vatopedu bi se mogao protumačiti kao izuzetan politički gest u vreme pregovora o skidanju anateme koju je carigradski patrijarh u Dušanovo doba bacio na Srpsku patrijaršiju.

Foto B. Subašić

Kako god bilo, vatopedski monasi su Bogorodičin pojas stavili u srebrni kovčežić koji je povremeno iznošen izazivajući čuda. Tokom strašne epidemije kolere 1864. koja je morila stanovnike Carigrada, kaže jedno predanje, monasi Vatopeda su pohitali u pomoć sa Bogorodičinim pojasom i zaraza je nestala čim se brod sa svetinjom približio luci, zbog čega je i sam sultan celivao relikviju. Vera u moć Bogorodičinog pojasa videla se i 2010. kada je iz Vatopeda donesen u Rusiju. Milioni ljudi, a prvi predsednik Vladimir Putin, poklonili su se svetinji koja je, kao ustalom i cela Sveta Gora, od 14. do 16. veka sačuvana zahvaljujući srpskim vladarima.

Savremeni politički trendovi guraju u zaborav tu istorijsku činjenicu i po interpretacijama pod uticajem Carigradske patrijaršije (koja se neosnovano naziva vaseljenskom), kao darodavci Bogorodičinog pojasa Vatopedu navode se vizantijski vladari iz vremena u kojima nisu mogli ni da ga vide, posle krstaškog osvajanja i pljačke Carigrada 1204. godine. Latini su tada nemilosrno palili i harali pravoslavne hramove, osim Vlahernske crkve, jer je papa zahtevao da se hram sa Bogorodičinim relikvijama sačuva i preda njegovim izaslanicima.

Foto B. Subašić

Sudbina Bogorodičinog pokrova od tada je maglovita. Nekoliko "originalnih" ešarpi se pojavljivalo u više zapadnih crkava, ali nisu izazivale čuda pa su zaboravljene. Pojas je druga priča. On je isečen u nekoliko delova i jedna njegova čestica se danas nalazi u Siriji, a najveći komad koji je knez Lazar poklonio Vatopedu i danas čini čuda. U tom "čudu" je učestvovao i reporter "Novosti". U zamenu za vatopedsko gostoprimstvo, srpski hodočasnici su dobili poslušanje u prostoriji punoj kalemova tankih platnenih traka.

Foto B. Subašić

Satima su ih seckali na komade dužine desetak centimetara i stavljali u plastične kesice, koje su monasi u velikim kutijama nosili na kivot sa Bogorodičinim pojasom da ih posvete. Sledećeg dana delili su te "Bogorodičine pojasiće" mnogobrojnim grčkim hodočasnicima koji su se prosto otimali o relikvije-suvenire za koje se veruje da leče sve ženske probleme, pa i neplodnost.

Foto B. Subašić

U Jerusalimu smo u Bogorodičinoj grobnici-crkvi ukopanoj dvadesetak metara duboko u stenu Kedronske doline prisustvovali tiskanju gomile vernika oko sarkofaga u kome su relikvije pronađene.

U Istanbulu smo se uverili da i muslimanke vatreno veruju u čuda koja Merjem (Devica Marija) čini u današnjoj Bogorodičinoj crkvi podignutoj na temeljima Vlahernskog hrama. O njemu su se vekovima ispredale legende, ali niko nije znao gde su se ostaci razorenog hrama nalazili u slojevima šuta. U 19. veku se među carigradskim hrišćanima proneo glas da je iz ruševina sirotinjske četvrti Ajvansaraja, na prostoru nekadašnjeg dvorskog kompleksa Vaherne, izbila lekovita voda. Počeli su da kopaju i otkrili očuvane konstrukcije kupatila Bogorodičinog izvora u temeljima Vlahernske crkve. Dobili su odobrenje od sultana i podigli novi hram, čije su najbrojnije posetiteljke danas Turkinje koje flašice sa Bogorodičinom vodom smatraju čudotvornim. Sudeći po njihovom broju, mnoštvu dece koju vode sa sobom i osmesima, Devica Marija uslišava njihove molitve.
Može se reći da ona ponovo čuva crkvu u današnjem istanbulskom distriktu Fatih, gde su drevne romejske crkve pretvorene u džamije, a modernije grčke uglavnom spaljene ili napuštene i zarasle u korov.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije