KAKO SU SRBI UZ SVETOG SAVU POSTALI NACIJA ANTIGLOBALISTA: Pre 806 godina proglašena autokefalnost Srpske crkve i pravo na identitet

U rubrici "na današnji dan 14. septembra" piše da je tog datuma (po novom kalendaru) 1219. proglašena autokefalnost Srpske crkve, što je faktografski delimično tačno, ali ni izbliza ne prikazuje suštinsku važnost ovog događaja za srpski narod. Proglašenje Svetog Save za prvog arhiepiskopa Srpske crkve u Hramu Božje premudrosti, Svete Sofije u Nikeji, bilo je zvanično priznavanje postojanja Srba kao nacije sa sopstvenim identitetom, jezikom i pravom na svoj put u pravoslavnoj vaseljeni.

foto: B.Subašić

Bila je to i pobeda, današnjim terminima rečeno, nad globalizmom iz Konstantinopolja koji je narode koji su živeli na prostoru Istočnog Rimskog carstva nazivao samo "jezicima" i koje je krštavanjem i helenizacijom pretapao u sintetičku naciju - hrišćane Romeje.

Sve se to desilo u malom oltarskom amfiteatru današnje džamije Aja Sofije u Izniku, nekadašnjoj Nikeji. Čak i silni sultan - Orhan sa poštovanjem se odnosio prema ovom hramu, iako je nebrojeno njegovih ratnika stradalo u opsadi grada kojeg i danas opasuju drevne visoke zidine. On je poštovao svetost mesta gde je sveti car Konstantin 325. sazvao prvi Vaseljenski sabor i gde je knez-jeromonah Sava Nemanjić, srpski i svebalkanski svetitelj 1219. posvećen za prvog arhiepiskopa nacionalne Srpske crkve.

*Do 10.000, bez depozita!
Bonus koji ispunjava 3 želje - zavrti točak sreće, uzmi do 300% bonusa i igraj do 5 dana besplatno!*

foto: B.Subašić

Kada je zahvaljujući Savi overena njena samostalnost, po merilima onog vremena je i politički priznata posebnost Srba tako da više nije mogao biti utopljen u romejski lonac za pretapanje naroda. Sava je tim do tada nezabeležnim podvigom, kako je definisao Dimitrije Obolenski, postao "svetac zaštitnik Srba bez premca" čiji se kult "proširio po celom Balkanskom poluostrvu tako da ga je kasnije delimično prihvatilo čak i tursko stanovništvo".

*Do 10.000, bez depozita!
Bonus koji ispunjava 3 želje - zavrti točak sreće, uzmi do 300% bonusa i igraj do 5 dana besplatno!*

Foto Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Istorijski muzej Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i Vikipedija...

Prosvećeni Kemal paša Ataturk je između dva svetska rata nikejsku džamiju Aja Sofiju pretvorio u muzej, a aktuelni turski predsednik Erdogan ga je pre nekoliko godina ponovo pretvorio u džamiju, ali otvorenu i za hrišćanske hodočasnike i turiste. U njoj su sačuvani ostaci romejskih mozaika, fresaka i mesto gde su Srbi postali priznata nacija, kraj napukle drevne ploče časne trpeze, u centru stepenastog oltarskog amfitetara na koji padaju kosi snopovi sunčevih zraka iz visokih prozora.

Tu je rođena srpska narodna crkva, srpski jezik je ušao u krug "svetih jezika Biblije", ravnopravno sa hebrejskim, grčkim i latinskim, a srpska uporna težnja za samosvojnošću je dobila priznanje u pravoslavnoj vaseljeni. Na tom mestu Srbi su postali trun u oku svih potonjih globalizama, verskih i ateističkih.

Foto B. Subašić

- S jedne strane je izražena hegemonija Vizantije kojoj su Srbi vekovima skupo plaćali danak državne i verske potčinjenosti, a s druge ekspanzionistička i agresivno nastrojena zapadna Evropa predvođena Rimom i njegovom idejom kao vrhovnog verskog i političkog primata. Nemanjići, a posebno Sava, bili su spremni da zarad ostvarivanja nacionalnih prioriteta svoju politiku realno podese u skladu s postojećim međunarodnim okolnostima i geopolitičkim prilikama i da iz često vrlo složenih i teških okolnosti izvuku maksimum za svoj narod, željan nacionalne emancipacije i oslobođenja, u državnom, crkvenom i kulturnom pogledu najviše. Najbolji primer takvog stava i politike jeste i sticanje autokefalnosti Srpske crkve na nivou arhiepiskopije 1219. sa svim pripadajućim pravima njene autonomnosti. Takvu priliku Sava nikako nije želeo da propusti. Naprotiv, sve što je kasnije činio pokazuje da je primarno vodio računa o nacionalnim interesima. Svoju crkvu i njenu organizaciju postavio je tako da joj obezbedi maksimalna nacionalna obeležja, čisteći je podjednako od oba uticaja kojima je do tada bila izložena - napisao je prof. dr Ljubiša Despotović u "Geopolitici Svetosavlja", prvoj politikološkoj studiji nacionalnog poduhvata Nemanjića.

FOTO: Privatna arhiva

Srbi nisu bili jedini slovenski narod na prostoru Romejskog carstva, bili su tu i brojni Draguviti, Jezeriti, Striminjani, Milinzi... ali od njih su ostala samo imena u drevnim hronikama jer su carigradskom hristijanizacijom pretopljeni u Romeje.

Taj prvi globalizam u današnjem smislu reči, kodifikovan je u Nikeji 325. u odlukama Prvog vaseljenskog sabora kada je hrišćanstvo kakvo danas poznajemo proglašeno za religiju interkontinentalnog Rimskog carstva. Time je u praksu uveden plan imperatora Konstantina Velikog da se bezbrojni etnički, verski i kulturni identiteti svetskog carstva unifikuju u novi, jedini legitimni, a sintetički identitet definisan verskim kanonima rimskih državnih institucija. Svi ostali globalizmi, od panislamskog do neoliberalnog samo su kopija Konstantinove ideje. Tvorci politike Sjedinjenih Država su, na primer, istu "melting pot" (lonac za pretapanje) politiku za stvaranje američke nacije primenili bez izmena oko 1.500 godina kasnije.

Foto B. Subašić

Ideja o hrišćanskoj rimskoj naciji činila se Konstantinu spasonosnom za imperiju čije stare tradicije sa Apenina više nisu imale emotivni i kohezioni značaj za stanovnike države koja se prostirala od Persije do Britanije. Konstantinova ideja je unifikovala sve građane carstva dok Germani nisu osvojili zapadni deo imperije. To je episkopu Rima, papi, dalo dugo željenu nezavisnost od Konstantinopolja i omogućilo mu da ostvari ambiciju da se predstavi kao autoritet moćniji od carskog. On je postao "Božji namesnik" koji može da pruži legitimitet germanskim pretendentima na titulu "rimskog cara", čime je stekao ogromnu političku moć. Tako je rođeno Sveto Rimsko carsko germanskog naroda, što je bilo u potpunoj suprotnosti Konstantinovoj zamisli i zakonima pravoslavnog hrišćanskog Rima u kome je imperator sa Bosfora bio "Hristov zastupnik na zemlji" i jedini mogući car na svetu.

Foto B. Subašić

Na Balkanu, prostoru sudaranja i varničenja istočnog-romejskog i zapadnog papsko-germanskog globalizma, narod Srba se izdvajao od mnogih drugih po pružanju snažnog otpora nasilnom krštavanju koje podrazumeva promenu identiteta, odakle god ono dolazilo. Ta težnja ka posebnosti dobila je hrišćanski oreol svetosti u nacionalno-crkveno-državnom poduhvatu koji su isplanirali i ostvarili veliki župan Stefan Nemanja i njegov sin Rastko, u monaštvu Sava. Svetovnom, duhovnom i vojnom politikom oni su krajem 12. i početkom 13. veka stvarali srpsku naciju, u modernom smislu pojma, šest stoleća pre takvog procesa u Evropi.

Vrhunac tog poduhvata odigrao se prvog novogodišnjeg dana, po romejskom kalendaru, 1219. u Nikeji kada je priznata samostalnost Srpske crkve, prve nacionalne u pravoslavnoj vaseljeni. To je istinski smisao zapisa iz Teodosijevog žitija Svetog Save da Srpska crkva ima pravo da sama bira svog poglavara: "A sveti patrijarh, umoljen od cara, napica blagoslov da više ne dolaze iz srpske zemlje u Konstantinov grad kada treba da posvete sebi arhiepiskopa, nego, taj sam arhiepiskop sa saborom svojih episkopa, ili opet sami episkopi pošto se saberu, neka posvete sebi arhiepiskopa".

- U stvari, tačan datum nije siguran, vrlo je moguće da se Savino posvećenje u Nikeji desilo još 1218, kada je od cara Teodora Laskarisa, svog rođaka, "svata", kako se naziva u izvorima, dobio autokefaliju Srpske crkve. Važno je razumeti da je samo car, vasilevs, kao Božji namesnik na zemlji, imao pravo da daje autokefaliju. Savino postignuće u Nikeji od neprocenjivog je značaja za srpsku pismenost i kulturu. Do tada je u srpskoj državi bogoslužbeni jezik bio grčki, jer je većina episkopija pripadala Ohridskoj arhiepiskopiji, a posle Nikeje su Sava i njegovi učenici dobili legitimitet da na srpskoslovenski prevedu i bogoslužbene knjige i kanone koji su sabrani u njegovo Zakonopravilo, koje je poznato i pod imenima Nomokanon i Krmčija - kaže istoričar dr Vlada Stanković.

Odluka u prestonici u egzilu

ISTORIJSKA odluka o priznavanju Srpske crkve doneta je u prestonici Romejskog carstva u egzilu, jer je posle sramnog latinskog osvajanja i razaranja Carigrada 1204. u Četvrtom krstaškom pohodu, Nikeja postala administrativni, verski, naučni i kulturni centar sve do 1261, kada su latinski okupatori proterani iz Konstantinopolja. Crkveni centar "Nikejskog carstva" bila je bazilika Svete Sofije, mesto rođenja prvog hrišćanskog Rimskog carstva na saboru koji je 325. sazvao Konstantin Veliki, a na istom mestu je po naređenju romejskog Vasilavsa Teodora Laskarisa, devet vekova kasnije, vaseljenski patrijarh Manojlo Saranten posvetio Savu u prvog arhiepiskopa Srpske crkve.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije