BOGOMOLJA STAMENA, A OGNJIŠTA SE GASE: Bogata prošlost crkve brvnare u Orovici, navršava se 180 godina od njenog završetka

MIRIS tamjana po najudaljenijim selima Azbukovice širi se vekovima, a upravo u ovoj godini navršava se 180 leta od završetka bogomolje - brvnare u selu Orovici, koja je posvećena Saboru dvanaestorice svetih apostola, kaže protojerej stavrofor Mirko Vilotić, arhijerejski zamenik Eparhije šabačke.

Foto Vikipedija

Orovička parohija "leži" ispod planinskog masiva Medvedika u predivnom pejzažu padina Tisovika i Bobije. Kroz središni deo parohije protiče reka Ljuboviđa, a većina parohije prostire se iznad 750 metara nadmorske visine.

- Orovička parohija sa sedištem u Donjoj Orovici, pokriva sela Donja Orovica, Gornja Orovica, Orovička Planina, Gornja Ljuboviđa i Savković. Ima parohijske crkve u Donjoj Orovici posvećena Saboru Svetih 12 apostola, sagrađena 1839, koja slavi veliki jubilej, na Bobiji kod Dobre vode posvećena Svetom mučeniku knezu Lazaru sagrađena 1944, Gornjoj Ljuboviđi posvećena Vaznesenju Gospodnjem, prva crkva građena 1840, potom 1892. i sadašnja sagrađena 1982. godine i crkva na Orovičkoj planini posvećena Svetom velikomučeniku Georgiju sagrađena 2001. godine - predstavlja parohiju sveštenik Nenad Tešmanović.

Često je život stanovnika Orovičke parohije bio ispunjen borbom za nacionalnu samostalnost i slobodu, ali i za očuvanje svoje vere.

- U tim teškim trenucima oni su na skrovitim mestima gradili svoje male bogomolje, čuvali svoj rod, svoju crkvu, svoju veru i grčevito se borili za goli život i zračak slobode koji se nakon dugogodišnjeg turskog ropstva pomaljao početkom 19. veka - priča Milan Mladenović, hroničar Azbukovice. 

- I postojanje starih crkvenih zdanja na prostoru Orovičke parohije ukazuje na bogat duhovni i kulturni život na tim prostorima. Istoričari su ponešto zabeležili od brojnih događaja i to ostade u sećanju.

Orovička parohija je nakon uspostavljanja turske vlasti na ovim prostorima, po rečima Mladenovića, pripadala Srebreničkoj episkopiji, potom je pripadala Zvorničkoj eparhiji sve do 1830. godine, kada je pripojena Užičkoj episkopiji, da bi krajem 1836. godine bila pridodata Šabačkoj eparhiji, gde je i danas.

- Sa tragovima crkvenog delovanja na prostorima sadašnje Orovičke parohije prvi put se susrećemo u srednjem veku u periodu vladavine kralja Dragutina, tj. krajem 13. veka. Na prostoru sadašnje Orovičke parohije u srednjem veku, u različito vreme i na različitim lokacijama, postojale su četiri crkve i jedan manastir i o njihovom postojanju ostadoše samo predanja i ništa drugo - svedoči Mladenović.

Foto Vikipedija

Jedan od prvih zapisa o postojanju crkve u Orovičkoj planini svedoči o hramu u potesu Petric, koju je sagradio kralj Dragutin oko 1290. godine, posvećen Bogorodici Pantanase.

O postojanju crkve u potesu Petric ima pomena i 1356. godine, ali se ne navodi na kojoj lokaciji niti kojoj je celini pripadala.

Istorijski zapisi navode da je pop Maksim Jovanović, zvani "Maksim Oreovčanin" sa svojim sunarodnicima oko 1693. godine obnovio porušenu crkvu iz 13. veka (crkvu kralja Dragutina) u tadašnjem mestu Petric. Na prostoru nekadašnjeg rimskog utvrđenja Petrus, odnosno srednjovekovnog utvrđenja Petric, napravljena je velika zaravan za crkvene i narodne potrebe.

Crkva u Orovici je postojala početkom 19. veka, a 1813. godine su je Turci tokom sloma Prvog srpskog ustanka spalili i razorili u znak odmazde. Vernici nekadašnje crkve su se četiri puta godišnje na crkvištu okupljali i obavljali svetu liturgiju, saboravali, dogovarali i izrazili želju da na istom mestu podignu i obnove crkvu. Sadašnja crkva je sagrađena 1839. godine na temeljima stare crkve i do sada je zadržala autentičan izgled iz vremena kada je nastala.

Hram u Orovici je jedna od retkih crkava brvnara kojoj se tačno zna vreme početka i završetka gradnje. U jednom od zapisa, koji se čuva u Arhivu u Šapcu, navodi se da je crkva sagrađena "trudom popa Maksima", a da su radovi na njenoj unutrašnjosti trajali dug niz godina, i da su majstori bili iz okolnih sela.

Njena autentičnost je sačuvana do današnjih dana i predstavlja pravo remek-delo tadašnjih orovičkih neimara. Broj porodica koje obeležavaju krsnu slavu iz godine u godinu se smanjuje i pretežno po selima preovlađuju staračka domaćinstva.

Reči sveštenika Maksima

IZ vremena izgradnje bogomolje sačuvane su reči ovdašnjeg sveštenika Maksima Protića:

"Dragi moji Orovičani, skupismo se danas ovde da zamolimo Gospoda nek blagoslovi početak a nadam se i brz dovršetak ove bogomolje, a to činimo po pravilu hrišćanskom, koje propisuje da se svaki rad i početak osveti Božjom slavom i molitvom..."

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije